Niedawny czas związany z Halloween przyniósł mi pomysł na post ważny i myślę, że bardzo przydatny dla mam kilkulatków. A mam na myśli strach. Czego boją się dzieci? To z pewnością już możesz odnieść do swojego dziecka. Ale jak tego strachu się pozbyć i wykorzystać go by wpłynął nie paraliżująco a pozytywnie? Przekopałam się przez kilka książek w tym temacie i zebrałam w tym poście same konkretne informacje. Miłego czytania 🙂
Jedne dzieci boją się czegoś mniej, a inne bardziej. Ale każde w jakimś momencie czegoś się boi. Niektóre lęki znikną samoistnie, a niektóre mogą zostać z dzieckiem na całe życie – jawne albo utajnione.
To, że dziecko odczuwa strach jest normalne i naturalne. Strach uczy dziecko radzić sobie z nowymi doświadczeniami.
Co ciekawe i całkiem logiczne to to, że dzieci których strach jest lekceważony nie wyrosną na odważnych. Strach mogą wypierać i zaprzeczać lękom, podejmować ryzyko, nie zdając sobie sprawy, że jest to strach, ale niewypowiedziany – że powstał zaburzony stosunek do emocji jaką jest strach.
Czego boją się dzieci?
Dzieci boją wielu rzeczy. Nieznajomych, ciemności, zwierząt, duchów, potworów. Są odzwiedciedleniem rozwoju psychicznego dziecka. Już niemowlęta odczuwają strach, który możemy zobaczyć. Jest to strach przed głośnymi dźwiękami. Kiedy dziecko płacze bierzemy je na ręce i tulimy.
Dwulatki mogą bać się ciemności, a co za tym idzie samodzielnego zasypiania. By zasnąć musimy czuć się bezpiecznie. Kiedy dziecko budzi się w nocy i przytulamy je, wie, że jesteśmy blisko i może na nas liczyć. Sen to też ryzyko sennych koszmarów. Warto poświęcić dziecku czas wieczorem, by poczuło się bezpiecznie, porozmawiać o emocjach, by dziecko nie budziło się z krzykiem przez emocje, z jakimi sobie nie radzi.
Pięciolatek może bać się ciemności, owadów, zwierząt, burzy, czarownic i wielu wielu innych rzeczy. Takie lęki są naturalne i raczej nie są powodem do niepokoju. Kiedy dziecko zaczyna rozumieć, że część z tych rzeczy jest wytworem jego wyobraźni lęki zaczną się zmniejszać.
Nieco starsze dziecko boi się dodatkowo informacji o śmierci, pożarów, przestępczości, wojny, co w dzisiejszych czasach niestety wcale nie jest tak odległe od rzeczywistości, jakbyśmy tego chcieli. 7-latek może bać się włamywacza, duchów. A motyw piwnicy wykorzystywany w horrorach? To może wystraszyć nawet dorosłego 😉
Dzieci mogą też odczuwać strach przed bajkami. U nas tego strachu nie było, ale sama pamiętam jak w dzieciństwie bałam się liska z kulawą nogą. Po latach tego nie rozumiałam, ale będąc w przedszkolu strach pamiętam ogromny. Do tego tradycyjne bajki są brutalne np. wilk zjada babcię, kózki zabijają wilka, pojawiają się wiedźmy. Rodzice umierają, porzucają dzieci. Każda z tych postaci/sytuacji może przerażać.
Strach przed owadami, psami, kotami. Dużo zależy od otoczenia dziecka. Naturalnie dzieci nie odczuwają strachu przed owadami. Ale strach jest zaraźliwy. Przecież skoro ktoś się czegoś boi to znaczy, że to coś jest niebezpieczne.
Ważniejsze od tego, czego boi się dziecko, jest to jak my na ten lęk zareagujemy i jak będziemy wspierać dziecko w oswojeniu tego strachu.
Jak pomóc dziecku radzić sobie z lękami?
Im dziecko bardziej się boi tym trudniej będzie zrozumieć mu to, co mówimy więc zacznij od emocji a dopiero potem tłumaczenia.
1. Licz się z emocjami dziecka. To, że coś wydaje Ci się nie straszne nie znaczy, że dziecko też nie ma racji. Wbrew temu co się wydaje strach jest uczuciem zdrowym. Informuje o niebezpieczeństwie, mobilizuje ciało, uczy radzenia sobie z nieznanym. Strach można przezwyciężyć i wykorzystać na swoją korzyść. Każdy z nich wymaga uszanowania i wysłuchania. Nawet te wyolbrzymione.
2. Słuchaj – zapytaj dziecko czego dokładnie się boi. Pytaj co, jak. Wiedząc, czego dokładnie dziecko się boi będziesz mogła mu pomóc.
3. Nie złość się, nie wyśmiewaj. Nie złość się z powodu lęków dziecka. Szanuj je, ale nie podzielaj.
4. Zaakceptuj. „rozumiem, że się boisz”.
5. Podziel się swoimi obawami, jeśli są prawdą. Nie powinny dotyczyć tej sytuacji w której jest dziecko, ale innej, w której towarzyszyły Ci podobne uczucia.
6. Nie zwiększaj niepokoju. Nie zwiększaj dodatkowo niepokoju dziecka poprzez potwierdzanie jego lęków np. nie panikuj na widok pająka, psa itp. Kontroluj to co ogląda w telewizji, bajki które słucha, czyta. Jeśli dziecko ma nocne lęki unikaj straszenia dziecka np. opowiadaniem o duchach, ciemności itp.
7. Poszukaj siły dziecka. Przypomnij jak kiedyś czegoś się bało i ten strach przezwyciężyło.
8. Zachęć do głębokiego oddychania, śpiewu, śmiechu by poczuło się silniejsze.
9. Informuj – wyjaśnij dziecku, że np. nie musi bać się cieni, bo mają one swoje wyjaśnienie, jeśli dziecko boi się owadów pokaż jak się zachować prawidłowo i razem obserwujcie je na łące.
10. Nie chroń nadmiernie przed tym, czego dziecko się boi, ale z drugiej strony nie zmuszaj do pokonania strachu. Gdy dziecko boi się ciemności, zmuszanie do przebywania w ciemnym pokoju nie pomoże. Zostaw lampkę, latarkę koło łóżka, uchylone drzwi. Możesz też wykorzystać zabawy np. w ciuciubabkę.
11. Zachęć dziecko do poszukiwania pomysłów na poradzenie sobie ze strachem. Co pomoże dziecku w konfrontacji? Wszystko bez presji. Decyzja należy do dziecka.
12. Wykorzystaj książki – wybierz takie które pozwolą oswoić się dziecku ze strachem. W przypadku owadów możesz wybrać też film przyrodniczy. Dziecko może też namalować to, czego się boi.
13. W pokonaniu strachu może pomóc też opowiadanie lub zabawa w ogdgrywanie ról.
Zamiatanie strachów pod dywan nie powoduje, że one znikają. Lepiej więc je przepracować. Jeśli dziecko jest starsze możesz zachęcić je do wspólnego opowiadania, pytając jak dalej historia miałaby się potoczyć. W odgrywaniu ról ważne jest by to dziecko podejmowało decyzję odnośnie dystansu emocjonalnego.
Bibliografia:
- Isabelle Filliozat w sercu emocji dziecka. Esprit.
- Bacus A. Dziecko od 3 roku do 6 lat, Hachette Polska.
- Ilg L.F., Ames L.B., Baker S.M. Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
- Lawrence J. Cohen, Playful Parenting – Rodzicielstwo przez zabawę. Mamania.
