Jak długo karmić piersią ?
Karmienie piersią jest najbardziej rekomendowaną metodą żywienia dzieci. Matki zachęcane są do tego sposobu odżywiania dziecka już podczas ciąży, ale również zaraz po porodzie. W szpitalach położne służą pomocą przy przystawianiu maleństwa ale coraz częściej spotykamy też doradczynie laktacyjne, które potrafią wybawić z największych problemów związanych z naturalnym karmieniem. Wiadomo, że każdy szpital jest inny, tak samo jak podejście personelu do pacjenta, dlatego doświadczenie mam jest bardzo różne. Odmiennie też przebiegają początki naturalnego karmienia u kobiet. Ale gdy już nasza laktacyjna droga rozpocznie się pomyślnie to często pojawia się pytanie: „Jak długo karmić piersią?”
Poniżej zalecenia ekspertów dotycząca karmienia naturalnego mlekiem kobiecym:
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO):
Wyłącznie karmienie piersią od pierwszych godzin po porodzie do końca 6. miesiąca życia i kontynuacja karmienia piersią do ukończenia 2. r.ż. lub dłużej.
Amerykańska Akademia Pediatrii (APP) 2012/2019
Wyłączne karmienie piersią przez ok 6 miesięcy i kontynuacja karmienia piersią przy jednoczesnym wprowadzaniu pokarmów uzupełniających do ukończenia 1. r.ż. lub tak długo jak potrzebują tego matka i dziecko.
Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) 2019 Wyłączne karmienie piersią jest wystarczające przez pierwszych 6. miesięcy życia dla większości zdrowych niemowląt, urodzonych o czasie przez zdrowe, prawidłowo odżywione matki.
Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN) 2017
Wyłącznie karmienie piersią należy zalecać przez co najmniej 4. miesiące (17. tygodni życia, początek 5 miesiąca życia) oraz wyłączne lub przeważające karmienie piersią przez około 6. miesięcy (26. tygodni życia, początek 7.miesiąca życia). Kontynuacja karmienia piersią przy jednoczesnym wprowadzaniu pokarmów uzupełniających.
Polskie Towarzystwo Gastroenterologii Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiŻDz) 2020
Celem do którego należy dążyć, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. Częściowe lub krótsze karmienie piersią również jest korzystne. Po 12. m.ż. karmienie piersią powinno być kontynuowane tak długo jak będzie to pożądane przez matkę i dziecko przy jednoczesnym wprowadzaniu pokarmów uzupełniających.
Zgodnie z powyższymi zaleceniami ekspertów, możliwe jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka. Jest to też cel, do którego należy dążyć. Wiemy również, że każde karmienie piersią, nawet to najkrótsze czy częściowe, przynosi korzyści zarówno dla matki jak i dziecka. Brak jest podstaw naukowych, które pozwoliłyby określić kiedy należy całkowicie zakończyć karmienie piersią. Komitet ekspertów Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii Hepatologii i Żywienia Dzieci na podstawie konsensusu sformułował zalecenia, że karmienie piersią powinno być kontynuowane tak długo, jak będzie to pożądane przez matkę i dziecko. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca aby kontynuować karmienie piersią przez co najmniej 2 lata. Natomiast Amerykańska Akademia Pediatrii zaleca kontynuację przez co najmniej 12 miesięcy. Ostateczna decyzja leży więc po stronie matki i jej dziecka. Należy jednak pamiętać o jednoczesnym wprowadzaniu pokarmów uzupełniających.
Korzyści płynące z karmienia piersią dotyczą zarówno matki jak i jej dziecka.
Korzyści z karmienia piersią dla dziecka:
– mniejsze ryzyko chorób infekcyjnych przewodu pokarmowego, układu oddechowego oraz zapalenia ucha środkowego do 2 r.ż.,
– mniejsze ryzyko wady zgryzu,
– prawdopodobnie mniejsze ryzyko otyłości i cukrzycy typu 2,
– wyższy iloraz inteligencji u dziecka,
– prawdopodobnie (niejednoznaczne dane naukowe) rzadsze występowanie lub łagodniejszy przebieg bakteryjnego zapalenia opon mózgowo–rdzeniowych, sepsy, zakażeń układu moczowego i martwiczego zapalenia jelit u dziecka. Zmniejszenie ryzyka nagłego zgonu niemowląt tzw. „śmierci łóżeczkowej”, cukrzycy typu I, chłoniaka, białaczki, hipercholesterolemii, chorób alergicznych, nadwagi i otyłości,
– wpływ na późniejsze preferencje smakowe dziecka (smaki poznawane bezpośrednio przez dzieci w wyniku wyborów żywieniowych matki w trakcie ciąży i laktacji mogą mieć wpływ na długoterminowe upodobania w tym zakresie.
Korzyści z karmienia piersią dla matki:
– zmiejszenie ryzyka krwawienia poporodowego,
– przyspieszenie inwolucji macicy,
– szybszy powrót do masy ciała z okresu sprzed ciążą,
– zwiększenie remineralizacji kości, zmiejszenie ryzyka osteoporozy
– zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka jajników oraz raka piersi w okresie pomenopauzalnym
– zmiejszenie ryzyka choroby wieńcowej oraz udarów mózgu
W przypadku długiego karmienia piersią korzyści te kształtują się następująco:
Dla mamy:
– zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór piersi
– zmniejsza występowanie depresji poporodowej
– o 28% zmniejsza zachorowanie na nowotwór jajnika
– o 11% zmniejsza zachorowanie na nadciśnienie tętnicze
– o 26% zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru
– zmniejsza pojawienie się cukrzycy typu II
– O 20% zmniejsza ryzyko wystąpienia wczesnej menopauzy
Dla dziecka:
– o 25% mniejsza ryzyko nadwagi i otyłości dziecka w późniejszym wieku szkolnym – 2 krotnie niższe ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II
– zmniejsza ryzyko białaczki wieku dziecięcego
– wpływa na inteligencję dzieci w dorosłym życiu
– zwiększa odporność dziecka
– wspiera regulację emocji, wzbudza poczucie bezpieczeństwa u dziecka.
Można powiedzieć, że wraz z wydłużeniem czasu trwania karmienia piersią korzyści płynące z tego procesu „nabierają mocy”. Stoi za tym bardzo skomplikowany mechanizm, który cały czas jest przez naukowców zgłębiany. Składnikami mleka matki są miedzy innymi białka, tłuszcze, węglowodany, hormony, składniki odpornościowe, czynniki wzrostu, nukleotydy, witaminy, mikroelementy, oligosacharydy i wiele, wiele innych. W czasie karmienia piersią skład mleka mamy ulega modyfikacjom zgodnie z potrzebami dziecka, jego wieku, czy stanu zdrowia. Pokarm mamy potrafi dostosować się do karmienia jednego dziecka, dwójki czy większej ilości w równym wieku, jak również w wieku zupełnie różnym (np. rodzeństwo urodzone w różnym czasie, karmione w tandemie). Mleko matki karmiącej nie traci swoich cennych właściwości wraz z czasem, a wręcz przeciwnie. Dodatkowo proces karmienia pozytywnie wpływa również na zdrowie mamy.
Mleko matek karmiących swoje dzieci ponad 12 miesięcy cechuje większa zawartość tłuszczów i składników energetycznych w porównaniu z mlekiem matek karmiących krócej. Zwiększa się również stężenie białka całkowitego, laktoferyny, lizozymu i immunoglobuliny. Między 12 a 23 miesiącem życia dziecka, mleko matki może zaspokajać nawet w 29% zapotrzebowania na energię, co czyni je znaczącym składnikiem diety. W związku z powyższym, warto również zadbać o jakość tłuszczów spożywanych w diecie matki ponieważ wpływa ona na jakość (nie ilość) tłuszczu w mleku, które produkuje.
Nie każda matka ma jednak szansę na karmienie piersią. Tak samo jak nie każda chce, czy może długo karmić swoje dziecko.
Powyżej zostały wymieniowe korzyści płynące z procesu długiego karmienia piersią. Jednak nie jedna matka mogłaby wymienić również jego mniej pozytywne skutki, jak np. zmęczenie spowodowane ciągłym wstawaniem do dziecka w nocy, rozdrażnienie związane z tym, że dziecko domaga się piersi, gdy matka nie chce go w tej samej chwili nakarmić. Często matki narzekają na brak możliwości wyjazdu bez dziecka. Karmienie piersią starszego dziecka w towarzystwie innych ludzi często budzi skrępowanie u matki. Matki często spotykają się z nieprzyjaznymi komentarzami dotyczącymi wieku karmionego dziecka. I myślę, że można by wypisać tutaj wiele innych powodów, które zniechęcają do wydłużania karmienia naturalnego. Czasem konieczność odstawienia dziecka nie wynika tylko z woli matki, ale wiąże się np. z koniecznością podjęcia leczenia czy niezbędnego wyjazdu służbowego na dłuższy okres czasu.
Znając jednak naukowo potwierdzone korzyści wynikające z długiego karmienia piersią, warto rozważyć najlepszy dla matki i dziecka czas na zakończenie tej przygody. Mamy chcące karmić dłużej, warto w tej decyzji wspierać.
Autorką postu gościnnego jest Krystyna Fiedler – jest dietetyczką nie tylko z wykształcenia ale i zamiłowania. Oferuje pomoc dietetyczną w szerokim zakresie wieku pacjenta i jego potrzeb. Specjalizuje się w żywieniu kobiet karmiących, niemowląt, małych dzieci i tzw. niejadków. Przygotowuje rodziców do rozszerzania diety ich dzieci oraz wspiera w prowadzeniu diet eliminacyjnych. Analizuje dotychczasowe zwyczaje żywieniowe pacjentów i wprowadza potrzebne modyfikacje. Opracowuje programy diet specjalistycznych, eliminacyjnych i zalecenia żywieniowe. Wspiera żywieniowo leczenie całego spektrum chorób i zaburzeń. Edukuje i propaguje rozsądny sposób odżywiania. Prywatnie jest szczęśliwą żoną i mamą trójki dzieci. Krystynę znajdziesz na jej instagramie – Krystyna Fiedler Dietetyk – i w centrumsłowo.
LITERATURA:
1. Szajewska H., Horvath A., „Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży”, Medycyna Praktyczna, 2017
2. Dobrzańska A., „Żywienie dziecka urodzonego o czasie”,, Standardy Medyczne, suplement, wyd.1, 2017 3. Szajewska H., Horvath A., Rybak A., Socha P., „Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci”, Standardy Medyczne/Pediatria, 2016, 4. Szajewska H., Socha P., Horvath A., Rybak A., Zalewski B.M., Nehring-Gugulska M., Mojska H., Czerwionka-Szaflarska M., Gajewska D., Helwich E., Jackowska T., Książyk J., Lauterbach R., Olczak Kowalczyk D., Weker H., „Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii Hapatologii i Żywienia Dzieci”, Standardy Medyczne/Pediatria, 2021 5. https://dlugosckarmieniapiersiamaznaczenie.pl/index.php
6. Mandel D., Lubetzky R., Dollberg S., Barak S., Mimouni F.B., „Fat and Energy Contents of Expressed Human Breast Milk in Prolonged Lactation”, Pediatrics, 2005
7. Perrin M.T., Fogleman A.D., Newburg, D.S., Allen J.C, „ A longitudinal study of human milk composition in the second year postpartum: implications for human milk banking: Human milk composition in second year postpartum”, Maternal & Child Nutrition, 2017
8. Czosnykowska-Łukacka M., Królak-Olejnik B., Orczyk-Pawiłowicz M., „Breast Milk Macronutrient Components in Prolonged Lactation”, Nutrients, 2018
9. Verd S., Ginovart G., Calvo J., Ponce-Taylor J., Gaya A., „Variation in the Protein Composition of Human Milk during Extended Lactation: A Narrative Review”, Nutrients, 2018
